Μέσα σε μια ατμόσφαιρα δημιουργικής απόκρισης, συναισθηματικής σύνδεσης, με κυρίαρχα τα αισθήματα πληρότητας, έμπνευσης και υπαρξιακού στοχασμού, ολοκληρώθηκε το διήμερο υβριδικό σεμινάριο του Μαρτίου 2025, εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην Υπαρξιακή-Ποιητική Ψυχοθεραπεία, θεραπευτική προσέγγιση που έχει δημιουργήσει και αναπτύσσει, συνεχώς από το 2012, ο Δρ. Αλέξης Χαρισιάδης. Σε ένα αυθόρμητα ποιητικό κλίμα, με συχνές πολύτιμες δημιουργικές ανταλλαγές, με διάχυτα συναισθήματα ικανοποίησης, ενθουσιασμού και αρκετών γόνιμων προβληματισμών το διήμερο εξελίχθηκε σε μια πολυσύνθετη υπαρξιακή συνάντηση. Μια συνάντηση όπου το Ποιητικό στοιχείο και η Τέχνη συνάντησαν τη ψυχοθεραπευτική πράξη, ο λόγος μεταμορφώθηκε σε ποίηση και η ποίηση σε θεραπευτικό διάλογο, καθώς συμμετέχουσες και συμμετέχοντες προσέγγισαν τον κόσμο της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από την ευαισθησία και την τρυφερότητα της έννοιας του «Ποιητικού Κήπου» και τη βιωματική εμπειρία της «Ποιητικής Ακρόασης». Εμπνεόμενοι από το πάντα επίκαιρο και πολλαπλά επιδραστικό έργο του Ερρίκου Ίψεν, καθοδηγούμενοι από τον Δρ. Αλέξη Χαρισιάδη, όλες και όλοι όσοι συμμετείχαν, είχαν την ευκαιρία να εξερευνήσουν από κοινού, σε δυάδες και σε μεγαλύτερες ομάδες, μερικές από τις κυριότερες έννοιες της ψυχοθεραπευτικής αυτής προσέγγισης. Παρακολούθησαν και εργάστηκαν βιωματικά στην εφαρμογή της, μέσα από επιλεγμένα αποσπάσματα του έργου «Πέερ Γκυντ» του θεατρικού συγγραφέα, αποτυπώνοντας, στο τέλος του διημέρου, μια εμπειρία που διάνοιξε έναν χώρο σύνδεσης για τον εαυτό, τον άλλο και το άρρητο, συνδημιουργώντας, ένα πνευματικό χώρο κατοίκησης, εκεί όπου η ψυχοθεραπεία αγγίζει την τέχνη και το Ποιητικό στοιχείο λειτουργεί θεραπευτικά.

Το σεμινάριο άνοιξε την Παρασκευή, με κάποιες εισαγωγικές σκέψεις του, ο Αλέξης Χαρισιάδης για την έννοια του Ποιητικού Κήπου έτσι όπως αναδύθηκαν από επιλεγμένα αποσπάσματα από τα έργα των φιλοσόφων Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger, Gaston Bachelard αλλά και μέσα από στοχευμένες αναφορές στον κινηματογραφικό δημιουργό και κορυφαίο μεταφυσικό στοχαστή Αντρέι Ταρκόφσκι. Ο Αλέξης διευκρίνισε, εξαρχής της ομιλίας του, πως τόσο η έννοια του «Ποιητικού Κήπου» όσο και αυτή της «Ποιητικής Ακρόασης» δεν αποσκοπούν σε μια τεχνική ή εργαλειακή χρήση τους στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία αλλά χρειάζεται να ιδωθούν ως ευκαιρίες διάνοιξης ή ερμηνευτικές μεταφορές που μπορούν να αναδείξουν πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης καθώς σχετίζονται άμεσα, έμμεσα ή ακόμη και υπόρρητα με τη γλώσσα, την ύπαρξη και την α-λήθεια των θεραπευόμενων ατόμων και πως με αυτή την έννοια μπορούν να αποκτήσουν βαθύτερο νόημα και βιωματικό περιεχόμενο σε σχέση με την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία. Ο Ποιητικός Κήπος, περιέγραψε ο Αλέξης, μπορεί να ερμηνευτεί εδώ ως χώρος καλλιέργειας του νοήματος αλλά και ως χώρος ανάδυσης της αλήθειας, όπου μέσα από τον ποιητικό λόγο, θα επιτρέψει στα όντα να αναδυθούν, όπως αυτά είναι, χωρίς κανείς να τα υποτάσσει σε έννοιες ή συστήματα. Ο ίδιος, σημείωσε πως ο Heidegger, κυρίως στο έργο του «Ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος», εμπνευσμένος από τον ποιητή Hölderlin, αναφέρει για αυτό πως η ποιητικότητα δεν είναι απλώς μια μορφή τέχνης, αλλά τρόπος ύπαρξης, τρόπος κατοίκησης του κόσμου και με αυτή την έννοια έδειξε πως ο Ποιητικός Κήπος μπορεί να ιδωθεί ως μεταφορά για τον κόσμο του υποκειμένου, μέσα στον οποίο μπορούν να αναδυθούν εμπειρίες, αισθήματα, αλήθειες, με τρόπο ανοιχτό, δημιουργικό και κυρίως μη εργαλειακό —έτσι όπως ένα φυτό αναπτύσσεται σε έναν κήπο, χωρίς καταναγκασμό. Ο Αλέξης τόνισε για αυτό πως η έννοια του Ποιητικού Κήπου για την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία δεν είναι μια θεωρητική αλλά κυρίως μια βιωματική διεργασία που δεν αποσκοπεί στη θεραπεία αλλά στο άνοιγμα καθώς δεν “λύνει” προβλήματα αλλά καλλιεργεί τη σχέση μας με το ίδιο το μυστήριο της ύπαρξης και υπογράμμισε για αυτό πως είναι απαραίτητο να θυμόμαστε πως ο θεραπευτής εδώ δεν είναι κάποιος «ειδικός», αλλά συνοδοιπόρος σε έναν Ποιητικό Κήπο που δεν γνωρίζει εκ των προτέρων αλλά καλείται να ανακαλύψει μαζί με το θεραπευόμενο άτομο. Προχωρώντας την παρουσίασή του αναφέρθηκε στην έννοια της Ποιητικής Ακρόασης περιγράφοντάς την κυρίως ως την ικανότητά μας να ακούμε πέρα από το περιεχόμενο ή το ρητό —σαν μια προσπάθεια να αφουγκραζόμαστε τόσο το άρρητο όσο και το υπαρξιακό υπόβαθρο που, συχνά, βρίσκεται πίσω από τις λέξεις. Ο ίδιος έδωσε μεγάλη σημασία στη έννοια της σιωπής και στην ακρόαση των κρυμμένων οντολογικών δεδομένων πίσω από τις φράσεις, δείχνοντας πως η ίδια η Ποιητική Ακρόαση δεν είναι απλά κατανόηση λόγου αλλά θεμελιώνει την ίδια την φαινομενολογική στάση και πράξη καθώς μας καλεί να παραμένουμε ανοιχτοί στο μυστήριο του άλλου και στην εκδήλωση μιας ύπαρξης που δεν φανερώνεται πάντα άμεσα και, κλείνοντας την πρώτη ημέρα του σεμιναρίου, προσκάλεσε την ολομέλεια να εργαστεί βιωματικά, σε δυάδες, πάνω στις έννοιες του Ποιητικού Κήπου και της Ποιητικής Ακρόασης.

Η δεύτερη μέρα του σεμιναρίου ξεκίνησε με μια μικρή ανατροφοδότηση για όσα διενεργήθηκαν την προηγούμενη καθώς και με το μοίρασμα κάποιων συνδέσεων των εννοιών του Ποιητικού Κήπου και της Ποιητικής Ακρόασης με την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και τονίστηκε και εδώ το πώς αυτός ο τρόπος εργασίας μεταφράζεται σε μια αληθινά παρούσα στάση για τα θεραπευόμενα άτομα. Αναδύθηκαν και εδώ πολλά ερωτήματα για τον τρόπο που μια υπαρξιακή ψυχοθεραπεία που εμπνέεται από τη σκέψη του Ποιητικού στοιχείου θα μπορούσε να αξιοποιήσει αυτές τις έννοιες που ανέδειξαν τον Ποιητικό Κήπο ως έναν κατεξοχήν δημιουργικό εσωτερικό χώρο καλλιέργειας του εαυτού και την Ποιητική Ακρόαση ως μια στάση αυθεντικής παρουσίας και σχέσης, όπου το λέγειν συναντά το Είναι. Στη συνέχεια του διήμερου σεμιναρίου ο Αλέξης ξεκίνησε να παρουσιάζει το κύριο βιωματικό μέρος της παρουσίασής του μέσα από το μοίρασμα μιας ραδιοφωνικής απόδοσης του έργου «Πέερ Γκυντ» του Ίψεν που συνόδευσε σχολιάζοντας την υπαρξιακή διαδρομή του βασικού του ήρωα, σταχυολογώντας παράλληλα από αυτή μερικές από τις πλέον καθοριστικές στιγμές της. Ο Αλέξης πρόσθεσε εδώ την δική του θεωρητική αντίληψη τόσο για τα οντικά όσο και για τα οντολογικά θέματα που αντιμετωπίζει ο ήρωας του Ίψεν και διερωτήθηκε ανοιχτά για την έννοια του εαυτού στην ανθρώπινη συνθήκη και, κλείνοντας την παρουσίασή του, κάλεσε την ολομέλεια να εργαστεί, σε μικρές ομάδες, μέσα από την έννοια του «Ποιητικού Κήπου» και να αποτυπώσει τη δική της στάση και ερμηνεία για όσα ο Πέερ Γκυντ αντιμετωπίζει στη ζωή του. Ολοκληρώνοντας το σεμινάριο ο Αλέξης έδειξε και πάλι προς τη δυνατότητα συσχέτισης της Ποιητικής-Υπαρξιακής ψυχοθεραπείας με όλες τις μορφές της τέχνης, σαν έναν ακόμη δρόμο που αναγνωρίζει πως η θεμελίωση του ανθρώπου δεν βρίσκεται στην εργαλειακότητα ή στην τεχνική κυριαρχία του κόσμου, αλλά σε ένα ποιητικό άνοιγμα προς την ίδια την ύπαρξη, θεμελιώνοντας, εν τέλει, την έννοια του Ποιητικού Κήπου ως τρόπο κατοίκησης, δηλαδή ως τρόπο που μας επιτρέπει ή μας προσκαλεί να σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας και τον κόσμο με ευαισθησία, προσοχή και κυρίως με απέραντο σεβασμό προς το ανθρώπινο ιερό.

Ολοκληρώνοντας τα σχόλια, για το αφιερωμένο στην Υπαρξιακή-Ποιητική Ψυχοθεραπεία διήμερο σεμινάριο, αναδύονται πολλές σκέψεις που συνδέονται άμεσα με την αξία αυτού που φέρνει και ο Ταρκόφσκι όταν, φαινομενολογικά θα λέγαμε, περιγράφει πως καμιά καλλιτεχνική αποτύπωση δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση καθώς από μόνη της αποτελεί ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η σχέση λοιπόν της Τέχνης με την Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία δεν μπορεί παρά να είναι, πρωταρχικά, μια εμπειρία εναρμονισμένη όχι τόσο με το γνωσιακό στοχασμό όσο με τη διαισθητική και συναισθηματική μας απόκριση στον κόσμο του θεραπευόμενου ατόμου και για αυτό απόλυτα συμβατή με τις βασικές αρχές της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας. Ο Heidegger θα πρόσθετε εδώ, ίσως, πως και η ίδια η γλώσσα δεν αποτελεί ένα εργαλείο αλλά είναι τρόπος ύπαρξης δείχνοντας πως, τελικά, και η δική μας Ποιητική Ακρόαση δεν είναι απλά μια λειτουργία, αλλά μια σχέση αλήθειας και παρουσίας. Μιας α-λήθειας που δεν είναι αντικειμενική, αλλά υποκειμενική και αποκαλυπτική, ικανή να επιφέρει ένα ποιητικό άνοιγμα του ανθρώπου προς την ύπαρξη και το Είναι και πως οι εικόνες και οι μεταφορές που τη συνοδεύουν έχουν οντολογική και όχι απλά λογοτεχνική αξία. Με την ίδια έννοια το ίδιο το Ποιητικό στοιχείο της τέχνης δεν αφορά σε ένα διακοσμητικό αλλά κατά βάση οντολογικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης αφού μέσα από τη συμμετοχή σε ένα έργο τέχνης, όπως και με τον ίδιο τον ποιητικό λόγο ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή την προσωπική του αλήθεια και στην ψυχοθεραπευτική πρακτική, αυτό μπορεί να έχει βαθύτερο νόημα και περιεχόμενο, καθώς η θεραπευτική συνομιλία διανοίγεται, καθίσταται χώρος αποκάλυψης. Από εδώ αναδύονται οι δυνατότητες μιας διαφοροποιημένης ακρόασης που για την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, μπορεί να σημαίνουν πως είναι απαραίτητο να ακούμε με υπαρξιακή εγρήγορση, να ακούμε πίσω ή πέρα από την αφήγηση του άλλου, δίνοντας χώρο στη σιωπή, στο κενό, στο άμορφο, στο υπαινικτικό. Ο θεραπευτής εδώ δεν παρίσταται απλά ως ειδικός επαγγελματίας αλλά διανοίγεται ως πρόσωπο που σχετίζεται, βαδίζει προς τη δυνατότητα μιας Ποιητικής Ακρόασης που γίνεται μορφή ύπαρξης, που δεν επιδιώκει να κυριαρχήσει, αλλά να συμμετάσχει στο άνοιγμα ενός αγνώστου, εμπεριέχοντας την ποιητική διάθεση, αναμένοντας αυτό που, ακόμη, δεν είναι ορατό ή δεν λέγεται, δημιουργώντας τον Ποιητικό Κήπο που θα γίνει χώρος υποδοχής, δίνοντας χώρο στο α-ληθινό να αναδυθεί.