Ολοκληρώθηκε το Σάββατο 28 Ιανουαρίου, το πρώτο για το έτος 2023, διήμερο διαδικτυακό σεμινάριο για την ψυχοπαθολογία με θέματα την φαινομενολογική προοπτική των σεξουαλικών διαταραχών και την υπαρξιακή στάση για τις εξαρτήσεις. Όσες και όσοι συμμετείχαν είχαν την ευκαιρία να διευρύνουν τις γνώσεις τους πάνω στην φαινομενολογία των σεξουαλικών διαταραχών και των εξαρτήσεων και, όπως πολύ συχνά συμβαίνει στα σεμινάρια του Γίγνεσθαι, τη δυνατότητα προσεγγίσουν βιωματικά, μέσα σε μικρές ή ευρύτερες ομάδες, πολλά από τα θεμελιώδη ερωτήματα που αναδύθηκαν, διερευνώντας τόσο τις ατομικές και διαπροσωπικές τους εμπειρίες όσο και πολλά από τα θεραπευτικά διλήμματα στο πλαίσιο των πραγματικών περιστατικών που παρουσιάστηκαν από τις εκπαιδεύτριες Κάλλη Χαραλαμπίδη, Άννα Κούρτη και Δανάη Σταματοπούλου.

Το σεμινάριο άνοιξε την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου η Κάλλη Χαραλαμπίδη με μια μικρή εισαγωγή της για τις σεξουαλικές διαταραχές, περιγράφοντάς τες τόσο στο πλαίσιο της οντολογικής όσο και της οντικής διάστασής τους. Πολύ όμορφα και περιεκτικά η Κάλλη τοποθέτησε οντολογικά σύνολη την σεξουαλικότητα στις ανθρώπινες ποιότητες που αφορούν τόσο στο ενσώματο της ύπαρξης και στην γεγονικότητα όσο και στο ανθρώπινο σχετίζεσθαι και στην υπαρξιακή μας «μέριμνα» καθώς οντολογικά το να υπάρχουμε σεξουαλικά θεμελιώνει κάτι ακόμη από την πρωταρχική συνύπαρξή μας στον κόσμο. Συνεχίζοντας περιέγραψε την οντική διάσταση της σεξουαλικότητας, αυτή που πρωτίστως μας αφορά ως ψυχοθεραπευτές, μιλώντας για την ποικιλομορφία που αναδύεται από τις ατομικές διαστάσεις που η σεξουαλικότητα προσλαμβάνει από το ίδιο το φύλο, τον προσωπικό προσανατολισμό και τις ατομικές πρακτικές που επιλέγουμε. Στάθηκε για λίγο στη δυναμική που αναδύεται στους τρόπους που εν τέλει σχετιζόμαστε αλλά και στην διαφορετικότητα που ενυπάρχει για καθένα ή καθεμιά μας στον τρόπο που βλέπουμε, οριοθετούμε και αλληλεπιδρούμε με το σώμα μας αλλά και στην εικόνα που μέσα από την έκφραση της σεξουαλικότητάς μας διαμορφώνουμε για τον εαυτό μας. Στη συνέχεια του σεμιναρίου στάθηκε στον ορισμό που δίνει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας για την σεξουαλική υγεία, μίλησε για τους τύπους σεξουαλικών δυσλειτουργιών που καταγράφονται στο πρόσφατο DSM-5 και αναφέρθηκε σε τρία διαφορετικά μοντέλα σεξουαλικής απόκρισης (Masters & Johnson, Kaplan και Basson), παρουσιάζοντάς τα εν συντομία, και δείχνοντας την διαφορετική διάσταση που το καθένα φέρνει. Τόνισε εδώ την ιστορικότητα των μοντέλων σεξουαλικής απόκρισης και για το πώς εξελικτικά διαμορφώθηκαν, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε σε μεγαλύτερο εύρος το ανθρώπινο ψυχοσεξουαλικό δυναμικό, καθώς πλέον σήμερα αναγνωρίζουμε πως αυτό που θα ονομάζαμε σεξουαλική διαταραχή αναδύεται από μια ευρύτερη σύνθεση όπου συχνά συνυπάρχουν βιολογικοί, πολιτισμικοί, κοινωνικοί, διασχεσιακοί όπως φυσικά και ψυχολογικοί παράγοντες. Όπως και σε παλαιότερα σεμινάρια, κλείνοντας το θεωρητικό μέρος της παρουσίασής της, η Κάλλη μίλησε για την ανάγκη να ανοιχτούμε στο ανοίκειο, έτσι όπως συχνά το συναντάμε στη ζωή αλλά και στην προσωπική μας πρακτική ως υπαρξιακοί ψυχοθεραπευτές, καθώς εργαζόμενοι φαινομενολογικά θα χρειαστεί συχνά να βαδίσουμε δίπλα ή πέρα από τα συμπτώματα μιας κλινικής αποτύπωσης που μιλά για αιτιοπαθογένεια, για προδιαθεσικούς ή εκλυτικούς παράγοντες, διανοιγόμενοι σε μια νέα κατανόηση ή προοπτική, βουτώντας, με τρυφερότητα και τόλμη μαζί, στην ολότητα και την αλήθεια του άλλου.

Το σεμινάριο συνεχίστηκε το Σάββατο με τις παρουσιάσεις της Άννας Κούρτη (Post-M.A., MSc., B.A.) και Δανάης Σταματοπούλου (MSc) που μίλησαν για την υπαρξιακή στάση για τις εξαρτήσεις. Η δεύτερη μέρη του σεμιναρίου ξεκίνησε με μια μικρή βιωματική άσκηση που έδειξε σε συμμετέχουσες και συμμετέχοντες πως όλες και όλοι έχουμε την τάση να εξαρτώμαστε καθώς εμπλεκόμαστε στον κόσμο με αυτά που έχουν νόημα, σημασία ή αξία για μας. Η Άννα Κούρτη ξεκίνησε το θεωρητικό μέρος της δικής παρουσίασης τοποθετώντας αυτήν την πρόκληση σαν μια προσπάθεια να δούμε σύνολες τις εξαρτήσεις όχι ως συμπτώματα μιας ασθένειας αλλά ως κοινωνικοπολιτισμικές και ιστορικές εκφάνσεις του τρόπου μας να είμαστε και επέμεινε στη σημασία που έχει να μπορούμε να εξετάσουμε όλα όσα εντάσσονται ως στοιχεία σε αυτόν τον νοηματοδοτημένο κόσμο που τις περιλαμβάνει. Μίλησε εδώ για την θεραπευτική ανοιχτότητα καθώς η διαδικασία απαιτεί από εμάς να εξετάσουμε την κοινωνική πλαισίωση του προσώπου και έτσι αναπόφευκτα τη δική μας στάση στις εξαρτήσεις. Στη συνέχεια περιέγραψε τον τρόπο που δομούμε μια συνήθεια, μέσα από τα βασικά συστατικά του επαναληπτικού μοτίβου του Walters, και στο πως τελικά οδηγούμαστε στις εξαρτήσεις παρά τις αρνητικές συνέπειες που πολλές φορές μπορούμε να διακρίνουμε. Περιέγραψε εδώ τη μεγάλη σημασία που έχει ο τρόπος που βιώνουμε και εμπλεκόμαστε στον κόσμο και κυρίως στάθηκε στο που και πώς τελικά η εξάρτηση βιώνεται και αποκαλύπτεται για τον καθένα. Στάθηκε εδώ στη σωματική διάσταση των εξαρτήσεων, εκεί όπου το σώμα γίνεται αντικείμενο χάνοντας τη δυνατότητά του να είναι ανοιχτό στον κόσμο, και μίλησε για τις περιπτώσεις που οι εξαρτήσεις καθιστούν μια βύθιση σε ένα ατελέσφορο παρόν καθιστώντας μας ανίκανους να οραματιστούμε οτιδήποτε για το μέλλον. Στη συνέχεια του σεμιναρίου η Άννα συνέδεσε την οντολογική έννοια της Μέριμνας που περιγράφει ο Heidegger στο έργο του «Είναι και Χρόνος» με τις εξαρτήσεις. Παραλλήλισε τις εξαρτήσεις με την έννοια της ροπής, έννοια για την οποία μιλά ο Heidegger, που μειώνει και εντέλει παραλλάσσει την δομή της Μέριμνας μας καθώς μας “τυφλώνει” μειώνοντας τις δυνατότητές μας και περιέγραψε πως στόχος εδώ δεν είναι να την εξαφανίσουμε καθώς είναι ένας από τους τρόπους μας να συνδεόμαστε με τη ροή της ζωής αλλά στο πώς είμαστε ικανοί να την παραλλάσσουμε με τη αυθεντική Μέριμνα για το Είναι και τον Κόσμο. Η Άννα στάθηκε για αρκετή ώρα στα εμπόδια που θέτουν ένας μη επαρκής εαυτός, η απουσία της ελευθερίας μας να λέμε όχι αλλά και τα ίδια τα ψέματα που συχνά λέμε στον εαυτό μας δείχνοντας κακή πίστη στην επιθυμία ή την προσπάθειά μας να απεξαρτηθούμε και να σχετιστούμε ξανά με ένα διευρυμένο τρόπο με τους άλλους και τον τωρινό αποσυρμένο ή περιορισμένο κόσμο μας, προς την αναζήτηση της δικής μας αλήθειας που οδηγεί μακριά από την αποξένωση, «δημιουργώντας και φτιάχνοντας τον κόσμο μας μαζί με τους άλλους για καλό ή για κακό», όπως γράφει και ο Sartre (1975). Έκλεισε την παρουσίασή της λέγοντας πως τελικά οι εξαρτήσεις μας είναι η προσωπική μας απόκριση στην ασαφή εμπειρία της ετερότητας που τοποθετείται στο σημείο επαφής μας με τον κόσμο και πως στόχος μιας υπαρξιακής ψυχοθεραπείας δεν είναι παρά η δημιουργική διερεύνηση και αποσαφήνιση αυτής της ασάφειας και του οντικού νοήματός της μέσα στο ατομικό βίωμα του μοναδικά κατασκευασμένου κόσμου του προσώπου που συνοδοιπορούμε. Στη συνέχεια του σεμιναρίου η Δανάη Σταματοπούλου (MSc.), μίλησε για τη δυναμική που φέρνουν οι εξαρτήσεις στον τρόπο που βιώνουμε κάθε εμπειρία μας μιλώντας για έναν τρόπο που συχνά μοιάζει να περιγράφει την ίδια τη σχέση μας με τον κόσμο και περιέγραψε το πως παρότι μπορεί συχνά να αναζητούμε εκεί μια διαφορετικότητα ή μια απελευθέρωση από κοινωνικά πρότυπα ή δικές μας κατασκευές και αντιλήψεις αυτές εντέλει να μας οδηγούν σε μια κλειστότητα και βύθιση στην ψευδαίσθηση της εμπειρίας. Η Δανάη, όπως και Άννα, πρότεινε να δούμε τις εξαρτήσεις μέσα από την διασχεσιακή μας υπόσταση, καθιστώντας τες συνδέσμους που θα μας επιτρέψουν να αντιληφθούμε το πώς είμαστε συνδεδεμένοι με τους άλλους, αναζητώντας μια αυθεντικότητα ικανή να μας οδηγήσει, έξω από το σπήλαιο της λήθης και την δοσμένες πιθανότητες του κόσμου, πέρα από τις επιθυμίες, τις προθέσεις και τις απαιτήσεις των άλλων, στην ευθύνη των δικών μας επιλογών και αποφάσεων. Τόνισε εδώ πως τελικά η στάση μας απέναντι στα οντολογικά δεδομένα του κόσμου μας δεν είναι παρά μια επιλογή που μας καλεί να αναλάβουμε και να ασκήσουμε την ελευθερία μας και μίλησε τόσο για την προσωπική ευθύνη όσο και για τη δυναμική των εξωτερικών παραγόντων που διαμορφώνoυν μέσα από τις εξαρτήσεις το παράδοξο μιας ψευδαίσθησης που οδηγεί, όπως γράφει και o Smith-Pickard (2004) στην εγκατάλειψη του εαυτού. Στάθηκε ακόμη στην έννοια της προθετικότητας και στο πώς και γιατί τελικά οι εξαρτήσεις γίνονται βάσανο στη ζωή των ανθρώπων καθώς συνδέονται με τα θεμελιώδη ερωτήματά τους και στο πώς αυτές σχετίζονται με το υπαρξιακό υποφέρειν. Η Δανάη συνέδεσε την έννοια του υποφέρειν με τις εξαρτήσεις τοποθετώντας την ως αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης διαδρομής και πρωταρχική πηγή των εξαρτήσεών μας. Άλλοτε περιέγραψε, το υποφέρειν αναδύεται από την ανεπάρκεια του εαυτού, άλλοτε ως διαφυγή από τα προβλήματα, άλλοτε ως συμπλήρωμα στο υπαρξιακό κενό ωστόσο μια καθηλωτική εμπλοκή μας με τους εθισμούς τελικά μοιάζει να μας περιορίζει και να μας αποξενώνει από το δυναμικό της ίδιας μας της ζωής. Κλείνοντας την παρουσίασή της η Δανάη στάθηκε στον τρόπο που ψυχοθεραπευτικά μπορούμε να αγκαλιάσουμε ανθρώπους που δυσκολεύονται από τους εθισμούς τους. Μίλησε εδώ για τη δυνατότητα του να επιτρέψουμε στον άλλο να αφηγηθεί την ιστορία του ξεδιπλώνοντας το τραύμα, τις πιθανές απώλειες και τις πληγές του με τρόπο ικανό να εστιάζει περισσότερο στο μέλλον και λιγότερο στο παρελθόν. Αγκαλιάζοντας το επώδυνο παρόν και ξεπερνώντας τη απελπισία, θέτοντας τις βάσεις για ό,τι μπορεί να αναδυθεί εκεί και με την απαραίτητη υπομονή για αυτά που μπορεί να ξυπνήσουν ακόμη και μετά το τέλος μιας ψυχοθεραπείας. Με πίστη στις, ίσως, αγνοημένες ή αφανείς δυνατότητες του κάθε ανθρώπου και στη θεραπευτική διαδικασία, με σεβασμό, συμπόνια, φροντίδα, ενστάλαξη ελπίδας, με ανιδιοτελή αγάπη και εμπιστοσύνη μέχρι και οι ίδιοι να μάθουν να αγαπούν τους εαυτούς τους παρά τα ψέματα, την ντροπή και τα πισωγυρίσματα, σαν ένα νέο πρότυπο ανοιχτότητας και αλήθειας για εκείνους. Θέτοντας, ίσως, ακόμη τα κατάλληλα υπαρξιακά ερωτήματα, αναζητώντας μαζί τους το νόημα των εξαρτήσεών τους και αναγνωρίζοντας στις περιγραφές τους και τις δικές μας εξαρτήσεις, τα δικά μας πάθη και τις προσωπικές συνδέσεις μας με τη ζωή. Αναγνωρίζοντας το πρόσωπο που βρίσκεται εδώ μπροστά μας, με τις σκιές του, τον αγώνα του και τη σχέση του με όλους αυτούς που το συνοδεύουν σήμερα, καθώς, όπως πολύ όμορφα τόνισε η Δανάη, δεν υπάρχει “ανάρρωση” έξω από τον κόσμο.

Κλείνοντας να σημειώσουμε πως αναλογιζόμενοι το πλήθος των δυνατοτήτων αλλά και των περιορισμών που αναδύθηκαν και σε αυτό το σεμινάριο δεν μπορεί παρά να μας εκπλήσσει που η ζωή και όσα συναντάμε στη διαδρομή μας θα είναι πάντα κάτι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι νομίζουμε, πλημμυρισμένη με υπέροχες υποσχέσεις και παράλληλα βουτηγμένη στην αβεβαιότητα και τη ρευστότητα του κόσμου. Όπως πολύ σοφά γράφει η Deurzen, θα υπάρχει πάντα κάτι τόσο θαυμαστό στη συνεχή συνέχιση της ζωής με όλο της το αναπόφευκτο, τις συνεχείς απώλειες και τις ατελείωτες πιθανότητες, που είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουμε πλήρως σε τι συμμετέχουμε και από τι είμαστε φτιαγμένοι. Κυρίως αν αναλογιστούμε πως ο χρόνος είμαστε εμείς οι ίδιοι και πως ως άνθρωποι ανήκουμε σε έναν κόσμο που πάντα θα προσπαθούμε να τον κατανοήσουμε και πάντα θα μας διαφεύγει. Ο Heidegger θα πρόσθετε, ίσως εδώ, πως υπάρχοντας μέσα στον κόσμο, δεν με γίνεται να μας ενδιαφέρει μονάχα να εξασφαλίσουμε τη δική μας ύπαρξη αλλά μας ενδιαφέρει και η ύπαρξη των άλλων καθώς κάθε είδους σχέση που συνάπτουμε με την ετερότητα θεμελιώνεται στην πρωταρχική μας συν-ύπαρξη μέσα στον κόσμο. Ως άνθρωποι λοιπόν δεν είμαστε απέναντι στον κόσμο αλλά αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στο στο Συν-Είναι εκεί όπου το Είναι διανοίγεται στην κατανόηση, συγκροτείται και κατοικεί την α-λήθεια του.