Άρθρα

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΜΑΝΙΑΤΗΣ

Αναζητώντας την υπαρξιακή αυθεντικότητα στις μέρες μας

Image © Αaron Βurden | Unsplash

«Σxεδόν όλοι επιθυμούμε να βρισκόμαστε στο τέλος τnς ιστορίας, γιατί το να zούμε στο μέσo τnς σnμαίνει πως zούμε με αγωνία και αβεβαιότnτα για το τι θα συμβεί»

Rebecca Solnit

Πολλά από τα γεγονότα που συγκλονίζουν τον κόσμο μας τον τελευταίο καιρό, όπως το νέο κύμα της πανδημίας αλλά και οι δυσμενείς συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που πλέον γίνονται όλο και πιο ορατές, προκαλούν την υπαρξιακή αβεβαιότητα που όλοι λίγο ή πολύ βιώνουμε, αναζωπυρώνοντας διεθνώς το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την ανθρώπινη κατάσταση και την υπαρξιακή φιλοσοφία. Καθώς οι απαρχές της βιωματικής και θεωρητικής αναζήτησης που τώρα θεωρούμε υπαρξιακή εμφανίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα κατά τη διάρκεια δραματικών αλλαγών και αιματηρών συγκρούσεων πολλοί σύγχρονοι στοχαστές αντιτείνουν ότι μια παρόμοια έντονη «αβεβαιότητα» διεισδύει ξανά στον κόσμο μας και είναι στενά συνδεδεμένη με τα συναισθήματα αποξένωσης και απελπισίας που την συνοδεύουν.

Ο Paul (2017) σημειώνει πως καθώς ένα βαθύ νέο κύμα κοινωνικής και προσωπικής αβεβαιότητας ορατό σε παγκόσμια κλίμακα διαπερνά πλέον κάθε διάσταση της ζωής μας δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη η αναβίωση των υπαρξιακών ιδεών και η αναζήτηση μιας νέας, επικαιροποιημένης υπαρξιακής αυθεντικότητας. Η Dege (2020) επίσης γράφει πως παρότι από τη μια πλευρά, και ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι εκφράζουν πάντα την επιθυμία, αργά ή γρήγορα, να αποκαταστήσουν τη βεβαιότητα, καθώς προτιμούν να είναι σίγουροι για το μέλλον όσο ζοφερό κι αν είναι αυτό, από την άλλη αναδύονται επίσης κάποιες σύγχρονες και ενδιαφέρουσες υπαρξιακές αναζητήσεις που προσπαθούν να βρουν έναν «τρόπο προς τα εμπρός», στην παραδοχή της «μη γνώσης» και σε μια μορφή ελπίδας «αναπόσπαστης από την αβεβαιότητα», καθώς θα ανοίγονται σε έναν αβέβαιο τόπο όπου κανείς είναι ικανός να φανταστεί και να οικοδομήσει το μέλλον.

Ο υπαρξισμός ως η κατεξοχήν μορφή φιλοσοφικής έρευνας που διερευνά τα προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης εστιάζει πάντα στη βιωμένη εμπειρία του ατόμου που πρωτίστως αισθάνεται, σκέφτεται και ενεργεί. Σε πολλές εκδοχές του το κεντρικό του μέλημα τοποθετείται στην αποδοχή του υπαρξιακού άγχους μέσα σε ένα φαινομενικά αδιάφορο, παράλογο και πολλές φορές στοιχειωμένο κόσμο. Με αυτή την έννοια στην υπαρξιακή γλώσσα, η «προτίμηση της βεβαιότητας για το μέλλον» μπορεί να χαρακτηριστεί και ως «αναυθεντικότητα», ενώ η «οικοδόμηση μπροστά στην άρρηκτη αβεβαιότητα» μπορεί να χαρακτηριστεί ως στάση που τείνει προς την «αυθεντικότητα». Είναι ωστόσο καλό να θυμόμαστε πως ο υπαρξισμός στην περιγραφή του για την ανθρώπινη ύπαρξη τονίζει την ελευθερία των ατόμων να διαμορφώνουν τις δικές τους ταυτότητες μέσω των επιλογών τους νοηματοδοτώντας με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τον πολλές φορές παράδοξο, διφορούμενο ή ακόμα και παράλογο χαρακτήρα της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν ως άνθρωποι.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Dege, C. (2020). 2020’s Existentialist Turn. The Boston Review, August 2020.
          https://bostonreview.net/philosophy-religion/carmen-lea-dege-2020s-existentialist-turn
Paul, G. (2017). Revival of Existentialism. The Kingston Whig Standard, February 2017.
          https://www.thewhig.com/2017/02/16/revival-of-existentialism